De Leeuw van Vlaenderen of de Slag der Gulden Sporen van de 26-jarige Hendrik Conscience verscheen op 31 december 1838. Het was de eerste romantische ridderroman in Vlaanderen en vormde het begin van de moderne Vlaamse literatuur.
Het boek verwierf een immense populariteit, niet het minst omdat het de Vlamingen een hart onder de riem stak in het almaar meer verfranste België. Voor de nog jonge auteur betekende De Leeuw de start van een glorieuze carrière. Conscience (1812-1883) zou de geschiedenis ingaan als ‘de man die zijn volk leerde lezen’.
Edities en adaptaties
Tot nu toe zijn er van De Leeuw van Vlaenderen meer dan zeventig verschillende uitgaven verschenen in het Nederlands. Nog tijdens het leven van Conscience werd de roman al vertaald in het Duits, Engels en Frans en later onder meer ook in het Afrikaans, Deens, Esperanto, Fins, Pools, Roemeens en Servo-Kroatisch. Verder werd De Leeuw meermaals bewerkt voor theater en film en kende het verhaal adaptaties in stripvorm.
De tweede druk uit 1843 was ingrijpend gewijzigd. Verwijzingen naar seks en erotiek verdwenen en pittig taalgebruik werd afgezwakt. Ook heel wat motto’s werden vervangen door moreel meer aanvaardbare teksten. Bovendien werd het liberale voorwoord van Conscience geschrapt, zodat het boek netjes binnen de nieuwe (rechtse, katholieke) maatschappelijke krijtlijnen paste. De roman mocht in de nieuwe versie zedelijk dan al meer geschikt zijn voor de beoogde lezers, het verhaal was door alle ingrepen wel uit balans geraakt en ontdaan van zijn oorspronkelijke naturel. Jammer genoeg is het deze aangepaste, enigszins verminkte druk van De Leeuw waarop vrijwel alle latere uitgaven zijn gebaseerd en die de voorbije generaties hebben gelezen.
Over deze editie
In 2002 verzorgde Edward Vanhoutte een tekstkritische editie van de eerste druk, mede gebaseerd op zijn onderzoek van de handschriften en brieven van Conscience in het Letterenhuis; die editie verscheen oorspronkelijk bij uitgeverij Lannoo. Voor de reeks Letterenhuispublicaties herzag Vanhoutte deze inmiddels uitverkochte uitgave en herschreef hij zijn uitgebreide verantwoording.
