1. Onderdelen van de Verantwoording
1.1. Ontstaansgeschiedenis
In het kapittel Ontstaansgeschiedenis bespreekt de editeur het ontstaan en de publicatie van de gedichten en de bundels in het algemeen. Met name zal hier de reconstructie van de totstandkoming van de bundels aan bod moeten komen, terwijl de ontstaansgeschiedenis van de afzonderlijke gedichten onder de commentaar bij de gedichten ressorteert.
1.2. Overlevering
Het kapittel Overlevering bevat een bibliografische lijst van afzonderlijk verschenen bundels en verzamelbundels. Tevens kan de editeur in algemene termen een overzicht geven van de (belangrijkste) bewaarplaatsen van de handschriften en de tijdschriften waarin de auteur publiceerde. In een leesuitgave is het zeker niet de bedoeling een volledige bronnenlijst (van manuscripten en tijdschriftpublicaties) te geven.
1.3. Basistekst en tekstconstitutie
Voor poëzie is het heel moeilijk om eenduidige regels te geven over de te kiezen basistekst. Er zijn immers verschillende mogelijkheden naargelang van de ontstaansgeschiedenis van de afzonderlijke gedichten en van de bundels. Zo zal men in historisch-kritische uitgaven dikwijls opteren voor de eerste voltooide versie van de gedichten. Dit impliceert dat de basistekst ook een (net)handschrift kan zijn. Voor een leesuitgave zijn er grosso modo twee mogelijkheden:
- Als basistekst fungeert de eerste druk van de bundels. De gedichten worden in hun chronologische orde van opname in de bundels weergegeven. Vervolgens komen de verspreid gepubliceerde gedichten die niet in bundels zijn opgenomen, in chronologische orde. Achteraan komen de ongepubliceerde gedichten, eveneens zoveel als mogelijk in chronologische orde (basistekst is laatste herziene versie). Een register geeft de titels van de gedichten in chronologische orde van eerste druk in tijdschrift of bundel, met inbegrip van de ongepubliceerde. Daarnaast is er een alfabetisch register op titels en beginregels.
Het is duidelijk dat het systeem van eerste druk als basistekst het voordeel heeft de ontwikkeling van het dichterschap in kaart te brengen; anderzijds heeft het systeem het nadeel de mogelijke herwerkingen die de dichter aan zijn gedichten aanbracht te negeren. Vooral voor dichters die hun gedichten steeds opnieuw bijslijpen, herordenen, etc. is het volgende systeem eerder toe te passen. - Basistekst is de laatste geautoriseerde druk van de bundels, inclusief de verzamelbundels. Vervolgens komen de verspreid gepubliceerde gedichten die niet in bundels zijn opgenomen (laatste geautoriseerde versie). Tenslotte volgen de ongepubliceerde gedichten, zoveel als mogelijk in chronologische orde (basistekst is laatste herziene versie). Registers zoals hierboven.
2. De teksten zelf
De versie van de basistekst wordt in de uitgave zo getrouw mogelijk gevolgd. Enkel manifeste (formele) fouten (b.v. zetfouten) moeten worden verbeterd, mèt rechtvaardiging van de ingrepen in de aantekeningen bij de gedichten. De bladzijde (en gebeurlijk de regel) wordt opgegeven waar de correctie plaats vindt, vervolgens de gecorrigeerde tekst, gevolgd door een Duitse komma (/), waarna de foutieve versie staat zoals die in de basistekst voorkomt.
3. Aantekeningen / commentaar
Per gedicht kan enige informatie over de ontstaans- en publicatiegeschiedenis worden gegeven. Eventuele voorpublicaties in tijdschriften worden vermeld, alsmede opname in bloemlezingen die tijdens het leven van de dichter zijn verschenen. In het geval dat de eerste druk van de bundels als basistekst fungeert, wordt tevens eventuele latere herordening van de gedichten besproken. Ook gebeurlijke latere herwerking wordt kort behandeld, zonder echter een exhaustief beeld van de varianten te geven.
Woordverklaringen en verklaringen van realia moeten de tekst voor de lezer begrijpelijk maken. In de aantekeningen wordt eveneens de rechtvaardiging van de ingrepen opgenomen.
Voorbeelden
- Eddy van Vliet. Verzamelde gedichten. Tekstkritische leeseditie door Yves T'Sjoen, Christophe Van der Vorst en Els Van Damme. Amsterdam: De Bezige Bij, 2007. 608 p. (ill.). ISBN: 9023426037.
- Paul Snoek. Gedichten. Tekstkritische leeseditie door Christophe Van der Vorst en Yves T'Sjoen. Met een nawoord van Paul Demets. Tielt: Lannoo – Atlas, 2006. 887 p., ill. ISBN: 978-90-774-4161-9.
- Hugues C. Pernath. Gedichten. Tekstkritische leeseditie door Joris Gerits, Marleen Smeyers en Yves T'Sjoen. Met een nawoord van Joris Gerits. Tielt: Lannoo – Atlas, 2005. 584 p. ISBN: 90-774-4171-9.
- Claus, Hugo. Kleine reeks. Gedichten. Facsimile varianteneditie door Edward Vanhoutte. Met bijdragen van Dirk De Geest, Jean Weisgerber en Georges Wildemeersch. Gent: KANTL, 2005. 206 p. ill. gebonden. ISBN: 90-72474-59-7.
- Jos de Haes. Gedichten. Tekskritische leeseditie door Yves T'Sjoen en Willem Van den Daele. Tielt: Lannoo, 2004. 300 p. ISBN: 90-774-4111-5.